logo

Artykuł ma na celu przypomnienie osobom zatrudnionym w służbie zdrowia o zagrożeniach, czyhających na nich w ich codziennej pracy oraz o sposobach ich zapobiegania, dezynfekcji.

W medycynie wyróżnia się 4 drogi przenoszenia zakażenia:

  • droga powietrzno-kropelkowa - w wyniku kasłania i kichania na inną osobę lub poprzez inhalację (np. legionelloza, odra, grypa czy gruźlica),
  • droga pokarmowa - w wyniku spożycia zakażonego pokarmu (np. zapalenia wątroby typu A, Salmonella, bakterie Shigella),
  • droga poprzez bezpośredni kontakt - w wyniku bezpośredniej styczności z chorym lub nosicielem (np. opryszczka),
  • droga poprzez krew i pozostałe płyny ustrojowe - w wyniku bezpośredniej styczności z zakażoną krwią, śliną i innymi płynami ustrojowymi zakażonego pacjenta.

Prowadzenie praktyki lekarskiej wymaga nie tylko wykonywania usług medycznych z najwyższą starannością i znajomością sztuki lekarskiej, ale także przestrzegania określonych procedur, które pozwolą zabezpieczyć personel i pacjentów przed zakażeniem.

Wszystkie te działania mają swoje źródło w fundamentalnej maksymie obowiązującej w medycynie, która brzmi: "Primum non nocere - Po pierwsze nie szkodzić."

Najczęstszą przyczyną zakażeń w służbie zdrowia jest:

  • nieracjonalne stosowanie ochron osobistych,
  • błędy w dezynfekcji
  • niewłaściwie przygotowany sprzęt

Zasady zapobiegania zakażeniom w służbie zdrowia - dezynfekcja:

1. Personel medyczny przed i po wykonaniu każdej czynności powinien umyć ręce najpierw mydłem, następnie środkiem do dezynfekcji i opłukać je pod bieżącą wodą.

Błędem jest: nie mycie rąk po każdym kontakcie z potencjalnym źródłem zakażenia lub mycie rąk wyłącznie wodą z mydłem, bez stosowania środka do dezynfekcji.

Personel medyczny powinien myć ręce:

  • przed założeniem jednorazowych rękawiczek i od razu po ich zdjęciu,
  • przed przystąpieniem do pracy,
  • przed przyjęciem pacjenta,
  • przed i po zabiegach chirurgicznych,
  • po kontakcie z materiałem skażonym.

Właściwie wyposażona umywalka w gabinecie lekarskim powinna posiadać:

  • dozownik na mydło w płynie,
  • dozownik na środek dezynfekujący do rąk,
  • pojemnik na ręczniki jednorazowego użytku.

Zleca się, aby woda w kranie uruchamiała się bez konieczności jego dotykania, co pozwoli na ograniczenie rozprzestrzeniania się drobnoustrojów.

2. Wszelkie zabiegi przeprowadzane na pacjencie należy wykonywać po wcześniejszym założeniu:

  • sterylnych jednorazowych rękawiczek, 
  • sterylnego fartucha,
  • jednorazowej maseczki,
  • okularów ochronnych.

Błędem jest: nie używanie w ogóle lub w niewystarczającym zakresie środków ochrony osobistej, np. zamiast rękawiczek sterylnych używa się diagnostycznych.

3. Personel medyczny powinien używać sterylnych rękawiczek jednorazowych wyłącznie jeden raz! Ponadto rękawiczki muszą zostać zmienione, gdy zostaną uszkodzone lub zabrudzone krwią.

Błędem jest: używanie niesterylnych rękawiczek, które zostały wyciągnięte z kieszeni czy z szuflady. Nie wolno także korzystać z rękawiczek diagnostycznych, uszkodzonych lub zabrudzonych. Niedopuszczalne jest także przeprowadzanie dezynfekcji rękawiczek jednorazowych.

4. Personel medyczny powinien mieć przygotowane do zabiegu ręce, tak, aby ograniczyć ryzyko zakażenia samego siebie i przeniesienia zarazków na innych.

Błędem jest: przeprowadzanie zabiegu przez personel medyczny, który ma długie paznokcie (naturalne lub sztuczne) i biżuterię na rękach (zegarek, pierścionek, bransoletka).

5. Personelowi medycznemu, podczas przeprowadzania zabiegu lub świadczenia pacjentowi usług medycznych, wolno jest dotykać wyłącznie sprzęt i aparaturę medyczną, niezbędną do ratowania zdrowia lub życia pacjenta.

Błędem jest: dotykanie przez personel medyczny, podczas przeprowadzania zabiegu, telefonu, dokumentacji, szuflad i innych miejsc, które mogą być źródłem chorobotwórczych drobnoustrojów.

6. Sterylny sprzęt jednorazowy powinien być użyty jak najszybciej po otwarciu opakowania, ponieważ jego sterylność znika wraz z otwarciem folii.

Błędem jest: używanie jednorazowych narzędzi (igieł, strzykawek) wielokrotnie. Niedopuszczalne jest także zmienianie samej igły, pozostawiając tą samą strzykawkę.

7. Sprzęt wielokrotnego użytku powinien być poddawany czyszczeniu i dezynfekcji, zgodnie z obowiązującymi procedurami, tak, aby zawsze był bezwzględnie czysty i gotowy do bezpiecznego użycia.

Błędem jest: mycie sprzętu i aparatury medycznej wyłącznie wodą z mydłem, gdyż to nie usunie chorobotwórczych drobnoustrojów. Często popełnianym błędem jest również nieprzestrzeganie zalecanego czasu działania środków dezynfekujących.

8. Personel medyczny musi zabezpieczyć wszelkie skaleczenia, zadrapania i pęknięcia skóry plastrem opatrunkowym przed przystąpieniem do pracy, aby uniknąć potencjalnego zakażenia.

Błędem jest: bagatelizowanie i niewłaściwe zabezpieczenie (lub jego brak) uszkodzeń skóry przed przystąpieniem do pracy, w wyniku czego może dojść do zakażenia. Każdego pacjenta należy bowiem traktować jako potencjalne źródło zakażenia.

Ochrona personelu medycznego przed zakażeniem polega na:

  • stosowaniu rękawiczek, fartuchów i masek ochronnych,
  • okresowych szczepieniach ochronnych personelu,
  • przeprowadzaniu szkoleń wewnętrznych z zakresu niezbędnych do wykonywania w codziennej pracy procedur oraz wynikających z ich nieprzestrzegania zagrożeń,
  • doborze właściwych środków do dezynfekcji rąk i narzędzi, a także znajomość technik dezynfekcji,
  • traktowaniu każdego pacjenta jako potencjalne źródło zakażenia.

Ochrona pacjentów przed zakażeniem polega na:

  • zwiększaniu świadomości pacjentów dotyczącej możliwych źródeł zakażeń w gabinecie lekarskim,
  • zwracaniu uwagi czy personel medyczny wykonuje swoje obowiązki w jednorazowych rękawiczkach,
  • zwracaniu uwagi, aby personel medyczny, podczas wykonywania zabiegu lub innych czynności medycznych, dotykał tylko narzędzi medycznych, a nie telefonu czy dokumentacji,
  • pilnowaniu, aby narzędzia jednorazowe (igły, strzykawki) wykorzystywane były wyłącznie jeden raz.
  • właściwa dezynfekcja personelu medycznego wykonana przed oraz po każdym zabiegu.